Introverte en extraverte paarden – Interview met Wendy Bleekemolen voor CAP magazine

In vrijheid vertonen paarden bepaalde karaktertrekken. Ze kunnen heel uitbundig zijn en onderzoekend, maar andere paarden laten de wereld zo aan zich voorbijgaan. Op de ranch zag Wendy hetzelfde gedrag terugkomen. Verschillende kliekjes die elkaars deken proberen af te trekken en anderen die er op toekijken. Hoe dat karakter is, is afhankelijk van enkele variabelen: het ras, de opgroei en de opvoeding.

De opgroei is wat het veulen leert van de merrie. Met een uitbundige, extraverte merrie, zal de appel niet ver van de boom vallen. De opvoeding is wat ze meekrijgen van de mens. “Als je een heel uitbundig paard hebt en een eigenaar die dit onmiddellijk wil indijken, zal het paard wat in zichzelf keren,” legt Wendy uit. “Het lijkt namelijk geen gepast gedrag en je haalt er zelfs een stukje extravertie uit. Als je echter iemand hebt die goed om kan met een extravert karakter en daarmee begint te spelen, stimuleert hij dat gedrag en ontwikkelt het paard zich misschien nog extraverter.”

Twee trauma’s

De twee grootste gebeurtenissen in het leven van een paard zijn meebepalend voor het karakter: het vertrek bij de moeder en het zadelmak maken. “Daar kan het dus in principe mislopen. Het scheiden van de moeder is voor veel paarden traumatisch en vaak ook te vroeg, op drie maanden. Een paard zou eigenlijk veel langer bij zijn moeder moeten blijven,” stelt Wendy. Op zo’n moment kan een paard heel erg veranderen, volledig in zichzelf keren of juist alles eruit gooien. Zadelmak maken moet daarom ook stapsgewijs gebeuren om het paard niet te overdonderen. Maar ook op stal zetten kan een extravert paard in zichzelf doen keren. “Hij gaat bijvoorbeeld weven om aan te tonen dat hij graag wil bewegen, maar dan plaatst men een weefrek en weten ze niet meer wat ze nog kunnen doen om zich te uiten.”

Ook het ras is meebepalend of je oogappel dartel rondspringt in de weide of eerder gezapig aan een grassprietje sabbelt. Algemeen aangenomen zijn koudbloeden introvert en paarden hoog in het bloed explosiever, sneller en extraverter. “Maar dat is zeker niet alleszeggend, zelf hebben we hier een heel extraverte fjord. Constant op zoek naar dingen om te mispeuteren,” lacht Wendy.

Wat is introvert?

Bij een introverte instelling is de energie naar binnen gericht. In de regel zijn het heel rustige paarden. “Als ze socialiseren in de kudde, kost hen dat energie, want ze moeten zich openstellen voor andere paarden,” legt Wendy uit. “Paarden die zich ook wat terugtrekken en wat meer op zichzelf zijn. Soms heel extreem. We hadden eens een tinker, die heel bewust een tijd lang achter de kudde leefde in haar eentje. Een merrie, anders kon ik nog denken dat het hengstengedrag was om zich achter de kudde te plaatsen. En het kan zijn dat een paard zo is geboren, heel jong de moeder verlaat en alleen in een stal wordt geplaatst. En zo dus eigenlijk geen sociale contacten ontwikkelt. Als ze dan eindelijk in een kudde terechtkomen, weten ze niet meer hoe ze extravert moeten zijn en hoe ze een babbeltje kunnen slaan.”

Met gezonde introvertie is echter niets mis. Maar in een groep kunnen ze wel leren dat hun gedrag niet het juiste is en daardoor zich terug sociaal ontwikkelen. “Maar je kan een introvert paard moeilijk omtoveren tot een explosief extravert exemplaar,” verduidelijkt Wendy. “Ze kunnen het zelfs als iets prettig ervaren, want ze linken dat met aandacht. Als ze merken dat het hen iets oplevert, worden ze vrolijker en extraverter.” Voordeel van een introvert paard is dat ze niet snel zijn afgeleid en vaak meer aandacht hebben voor de oefening.

Bedreigend

Als je overdreven introvertie niet aanpakt, kunnen ze er volgens Wendy aan wegkwijnen en geen aansluiting vinden bij de groep. “Zo hebben we er nu eentje uit de kudde gehaald, een shire, die inderdaad zo introvert bleef dat hij moeite had om eten te delen. Niet uit angst, maar door zijn gedrag van ‘nee ik kan geen hooi delen met jou’. Als er een ander paard dichterbij komt, laat hij zien dat zijn bubbel groter is. En daardoor kwam hij weinig aan eten toe en viel hij heel snel af,” vertelt Wendy.

Om zo’n paard opnieuw te integreren, zet je hem samen met één ander paard om een goede vriendschap mee te smeden. Wat soms ook gebeurt, is dat zo’n introvert gedrag juist de interesse wekt van de andere paarden en een kijkje komen nemen. Op een bepaald moment ontwikkelen zich dan toch ook vriendschappen.

Ratio of instinct

Instinctief handelen is bezig zijn met vluchten, vechten of bevriezen. Dat bevriezen is vrij introvert gedrag. “Het kan zijn dat hij plots dichtklapt, instinctief en ineens explodeert,” verduidelijkt Wendy. “Handelt hij echter rationeel en hij bevriest, komen we meer uit op staakgedrag. Je moet dus heel goed kijken of hij instinctief of rationeel handelt.”

Een introvert paard dat zich verveelt, zal eerder staken, bokken of van gang veranderen. “Dat gebeurt heel traag. Ze willen niet meer draven, maar traag galopperen. Als hij dominant is, zal hij bijten of trappen en heel zwaar reageren. Ze betwisten ook alles! Zeker in het grondwerk krijg je daar een goed beeld van.” En omdat ze alles betwisten en zwaar reageren bestempelen mensen ze als koppig. Maar je moet gewoon weten hoe je met zo’n paard moet omgaan.

“Een introvert paard is liever lui dan moe, is niet snel onder de indruk, maar wel dol op beloningen. Maar je moet wel goed oppassen met wat voor beloningen, want zij willen vaak juist totaal niet worden aangehaald. Dat zie je ook bij paarden die na een trauma zijn dichtgeklapt. Als je ze aanraakt, verstijven ze. Het is belangrijk dat je dat ziet, want als je doorgaat met druk kan die introvertie opbouwen naar een explosie en haalt het paard ineens naar je uit,” stelt Wendy. “Dit wordts vaak verkeerdelijk bestempeld als een dominante actie. Het is echter een reactie die jezelf als ruiter gecreerd hebt. Een ander paard in een kudde zou dat nooit doen, want hij zou dat al lang gelezen hebben dat er een explosie op komst is. Indien de explosie niet volgt, heeft het introverte paard alles ingeslikt. Dikwijls is dit zo getrained. Het paard heeft geleerd dat hij geen actie mag geven als de mens met hem bezig is. Om op dat moment toch door te gaan, tolereert het introverte paard wel, maar je verdient er geen punten mee in je relatie.

Voor het interview begon, volgden we een les mee van een complex paard. “Het paard dat we daarstraks hebben gezien switcht van introvert naar extravert,” vertelt ze. “Hij is heel extravert in zijn taal, laat alles duidelijk merken met zijn staart en oren. Anderzijds heeft hij een introvert deel dat zegt: jullie zijn er allemaal niet en ik ben in mijn eigen wereld. Hij was heel lang een dekhengst en dat zie je. Als een paard lang heeft mogen dekken, zijn die vaak apart gehouden door mensen en hebben ze maar weinig sociaal gedrag gekend. Dus een natuurlijke extravertie die heel duidelijk tot uiting komt in de taal, maar ook een introvert deel gecreeërd door mensen.” Er treedt bij dit paard snel verveling op en indien je hem dan niet bezig kan houden wordt hij snel introvert.

Uitdaging

Een introvert paard motiveer je door beloning. Een beloning kan zijn rust, voedsel, water, speelmoment. Maar ook uitdaging in zijn oefeningen door heel veel precisie te vragen is een motivatie voor introverte paarden.. Tempo verschillen, zijwaarts, achterwaarts door een poort stappen of leren apporteren, enzovoort. “Zit hij in zijn denkfase is hij dus comfortabel, en zeker van zijn omgeving. Ze betwisten dan snel waarom ze een opdracht moeten uitvoeren.

Zorg dus dat je heel langzaam werkt, met veel afwisseling en beloon je paard. Voor hem is het een hele inspanning. “Alles wat hij doet, bijvoorbeeld naar achter leunen als je een achterwaarts vraagt, is eigenlijk al joehoe!,” lacht ze. Vraag een lui introvert paard eens om langzamer te gaan… Dit werkt effectiever om altijd maar te pushen voor snelheid! Je zal zien dat het paard al snel vraagt of hij sneller mag gaan. Niks is zo vermoeiend om nog langzamer te slenteren dan je wilde.

En dan het eten. “Eten werkt omdat ze zich altijd afvragen waarom ze dit of dat moeten doen. Als jij dan een koekje voorhoudt, zullen ze het daarvoor wel willen doen. Maar opletten dat je niet te vroeg met voedsel begint en dat het geen vast onderdeel van je training wordt. Eerst een goede band in vertrouwen en respect hebben. Het is echt een extraatje, want alle oefeningen zouden genoeg variatie moeten aanbieden om een beginnend paard wakker te houden.”

Vergeet echter niet hem in het oog te houden. Als het niet meer comfortabel is, moet je op tijd druk kunnen lossen, anders krijg je een opbouw en explosie.

Introverte paarden zijn door hun rustige karakter anders wel heel betrouwbaar. Ze komen hoogtolerant over, terwijl een extravert paard sneller lik op stuk zal geven. “Je moet dus enkel opletten dat ze zich niet vervelen, anders worden ze heel koppig.”

Stress lezen

Omdat een introvert paard zijn emoties opkropt, zijn ze veel moeilijker te lezen. Sommigen gaan zelfs in ruststand staan, wat de mens dan leest als staakgedrag. “Dat is het moeilijke aan introvert gedrag: is het staken of is hij bang? Je kan het zien, maar het zit vaak in iets heel kleins, bij een introvert paard zal je dus goed je ogen moeten openhouden. Een kaak die ze aanspannen of een schouderspier die begint te trillen. “Daarom is grondwerk ook fijn, want je krijgt een overzicht en leert zo uitdrukkingen te ontdekken. Wat ik vaak doe met trainingspaarden is trailerladen. Voor velen is dat een stresssituatie, zeker als je ze er instuurt. Maar op dat moment kan jij wel zien hoe het paard reageert,” verduidelijkt ze nog. Het geeft je de tijd om te leren met wat voor een taal het betreffende paard spreekt, dit terwijl je op een afstand staat. Vraag je iets aan je paard, heb je kans dat hij dichtslaat. “Als je dat verwart met staken en je voert de druk op, heb je daarna dus een explosie. Een bok verwar je misschien met dominant gedrag. Het is dus heel belangrijk voor je training dat je weet of je met een introvert of extravert paard te maken hebt.”

Cody

Wendy had vroeger een witte quarter, Cody, die als elfjarige hengst bij Wendy kwam. “Het was echt een heel intelligent paard en na twee jaar vond hij niet dat ik hem nog kon uitdagen. Maar toen ik bij hem met natural horsemanship startte, had hij door dat hij ook eindelijk iets mocht zeggen. En die bokte mij er soms gigantisch af, echt exploderen! En ik wist niet waarom, het gebeurde ook op de meest rare momenten. Tijdens het buitenrijden als ik een rengalop vroeg of zelfs in de piste. Naar mijn gevoel waren we volledig in harmonie, verzameld en het perfecte moment om een galopwissel te vragen… Bok, bok, bok en ik lag eraf. De intensiteit was heel snel en fel en eigenlijk kan je altijd een rode draad trekken: als het snel gaat, is het instinctief. Is het dominant, denken ze erover na en gaat het veel trager,” legt Wendy uit. Dus ze wist dat ze niets mocht doen, want haar paard zat ergens mee. Ze wist alleen niet wat. “Ik kon het ook niet zien. Tijdens een cursusmoment wilde ik tijdens de lunch nog even op mijn paard stappen, mijn trainer kwam naar beneden gerend: ‘Don’t get on that horse!’ Hij had bok in zich. Als ik opstapte, spande hij zijn buikspier op en dat zag ik dus niet.” Uiteindelijk bleek Cody singeldwang te hebben. “Die instructeur heeft me toen geleerd hem eerst op de cirkel te laten lopen en hem iets extra te laten doen totdat je ziet dat hij volledig in balans is. Cody heeft mij geleerd hoe moeilijk een introvert paard te lezen kan zijn. De buikspier was in dit geval de taal waarmee Cody zei, ik heb het moeilijk. Op het moment dat ik iets extra aan hem vroeg; zoals rengalop, een wissel, etc explodeerde mijn paard. Dit in combinatie met claustrofobie voor de singel. Het is dus heel belangrijk om je paard te lezen, dan kan je het probleem oplossen of voorkomen.

Loswerken dwingt je jouw paard juist te lezen.. Het is heel confronterend, want als je teveel energie geeft, is je paard weg. Je leert enorm veel, want je leert het kleinste detail te zien zoals een kanteling van het oor of een spierspanning.”

Zorg dat je paard dus de tijd krijgt om het juiste antwoord te zoeken, want een introvert paard is ook lang bezig met de vraag. Als je dan te snel gaat, klappen ze dicht en exploderen nadien. In plaats van de explosie heb je ook paarden die nog verder in zichzelf keren. Dit wordt catatonisch genoemd. Herhaal alles veel voor het introverte paard dat niet helemaal zeker is, gooi niet alle oefeningen in het begin door elkaar en vraag soms ook gewoon niets. “En geef je paard soms ook eens gewoon gelijk. Doet hij eens de verkeerde oefening, zeg dan ok en ga verder met die oefening.” Bij het comfortable introverte paard, vragen we dus precisie en maken we alles moeilijker, dit om verveling tegen te gaan!

Aankoop

Als je van plan bent een nieuw paard te kopen, schrijf je best eerst eens op wat je zelf bent van karakter. “Stel dat je uitbundig bent, maar je wil je energie wat laten zakken, om een ander levensritme te vinden bijvoorbeeld, dan past een introvert paard misschien wel goed bij je. Ik heb een introvert paard, maar zelf ben ik vooruit. Dat is heel vermoeiend, maar ook een heel interessante reis omdat je constant botst en elkaar tegenkomt. Ook als mens leer je hierdoor heel wat nieuwe kwaliteiten,” legt Wendy uit. Dus jezelf iets aanleren kan ook een motivatie zijn.

Extraverte paarden

In vrijheid vertonen paarden bepaalde karaktertrekken. Ze kunnen heel uitbundig zijn en onderzoekend, maar andere paarden laten de wereld zo aan zich voorbijgaan. Op de ranch ziet Wendy hetzelfde gedrag terugkomen. Verschillende kliekjes die elkaars deken proberen af te trekken en anderen die er op toekijken. Hoe dat karakter is, is afhankelijk van enkele variabelen: het ras, de opgroei en de opvoeding.

Vorige artikel hebben we het introverte paard besproken, deze maand nemen we een kijkje naar het extraverte paard.

Wat is extravert

Extravert is een naar buiten gerichte energie. Paarden die extravert zijn, zijn vaak nieuwsgierig en speels. De aandacht is gericht op de buitenwereld, andere paarden, mensen, activiteiten, enz. Dit maakt dat een extravert paard zich soms moeilijker kan concentreren. Langs de andere kant juist weer geboeid is door nieuwe oefeningen omdat dit variateit brengt. Een extravert paard is dikwijls niet snel bang en onderzoekt graag. Een extravert paard wordt vaak omschreven als een heel vriendelijk, vrolijk paard. Heb je een paard dat zich goed voelt en extravert is, dan hou je je best klaar om te spelen. Dit karakter houdt nl van een uitdaging! Een extravert die zich goed voelt is van niet veel bang. Het zijn vaak vrolijke paarden, ondeugend met een grote mond. Ze zijn op hun best tolerant en meewerkend, onverschillig en toch ook nieuwsgierig. Op de weide gedragen ze zich vaak als speelvogels of showpaarden. Omdat een extravert een geïnteresseerde mentaliteit heeft leert hij dus in goede omstandigheden erg goed. Dit zorgt dan weer dat je erg moet oppassen voor verveling. Als ze de oefening eenmaal kennen dan voeren ze dikwijls hun oefeningen niet graag meer uit! Je zal dan je oefeningen spannender moeten maken! Doe je dit niet dan heb je kans dat ze dominant worden! Of zo speels dat je ze niet meer baas kan. Sommige gaan op de loop, of bokken om wat entertainment te creeëren. Is dit dan super stout? Of een logisch gevolg van alweer saai werk! Zorg zeker dat je een extravert laat spelen met andere paarden! Zo voorkom je al dat alle speelsheid bij jou eruit moet komen. Geef hem een doel!

Ratio of instinct?

Zit een extravert in zijn instinctief gedrag, dan kiest hij vaak voor meer beweging of te wel vluchten of vechten. Hij denkt niet goed na en is heel impulsief. Hij zou direct bijten of trappen als hij denkt dat hij in gevaar is en niet kan vluchten.

Is hij bezig met zijn denkvermogen dan kan hij wel eens dominant worden of zelfs agressief, ontstaan door verveling. Sommige extraverte paarden trappen of bijten om uit te dagen. Je ziet dit bijvoorbeeld veel bij het borstelen. Paarden die heel de tijd proberen te bijten, krijgen ze dan een tik op de neus, dan maken ze er een spel van, wie is sneller. Ze genieten van alle aandacht. Je bent dus beter af om dit soort gedrag te negeren. Zodra ze merken dat het geen spelletje is, stoppen ze vaak vanzelf. Ook hier komt discussielust voor, net als bij het introverte paard, echter uit een andere hoek. Hier gaat het er niet over dat het paard geen zin heeft, maar het gaat erover dat het paard met vanalles anders bezig is. Kan je goed met een extravert om dan zal je merken dat ze een enorme werklust hebben en dat je erg leuk met zo’n type paard kan werken. Wel belangrijk dat je zorgt dat het paard overwegend in zijn denkvermogen blijft, want een extravert in zijn instinctief vermogen beweegt erg graag zijn voeten.

Uitdaging aanbieden

Een extravert doe je vaak geen plezier met veel rustmomenten. Ook hun hebben natuurlijk wel nood om eens uit te blazen, maar laat ze niet te lang staan want dan vallen ze in slaap. Ga mee in het paard zijn energie.

Een extravert lezen

Een extravert paard is veel makkelijker om te lezen! Is hij in zijn instinctief gedrag zal hij bijvoorbeeld veelvuldig hinniken, zijn hoofd hoog dragen, zijn staart in de lucht doen, je omver willen lopen, zijn oren veel bewegen, enz. Ook als hij in zijn denkvermogen bezig is, dus zijn andere hersenhelft gebruikt, zie je duidelijk zijn taal. Als hij het er niet mee eens is zal hij met zijn staart zwiepen, met zijn hoofd schudden, …

Op de ranch hebben we momenteel een erg extraverte arabier te koop. “Als mensen langskomen, moet ik altijd duidelijk uitleggen dat dit een heel extravert paard is. Al verplaats je hem naar een andere stal enis hij niet akkoord zal hij steigeren om zijn boodschap duidelijk te maken. Als je zo’n paard zou plaatsen bij iemand die heel low energy is en weinig creativiteit heeft, loopt dat niet goed af. Want zo’n type mens zal nooit genoeg kunnen aanbieden. Het is een echt sportpaard, die doe je geen plezier met sullige activiteiten. Het is echt geen stalpaard, dus hij hoort, net als eigenlijk ieder ander paard, bij een soortgenoot.” Hij bijt zelfs als er introverte mensen in zijn buurt komen. Zo’n paardje is echt niet voor iedereen weggelegd.

Ga je dus een paard kopen en ben je zelf heel low energy, heb je weinig verbeelding, koop dan geen extravert paard, je doet hem geen plezier met jou!

Je ziet extravert gedrag vaak bij Arabieren, of te wel paarden die hoog in het bloed staan. 1 van onze trainingspaarden is een arabier die erg extravert is. Als je hem aan het werk zet en het is te moeilijk voor hem en je houdt de vraag te lang vast, valt hij zonder nadenken aan. Dit is gewoon de enigste optie voor hem, hij ziet opdat moment geen andere uitweg. Allesbehalve dominant dus! Hij geeft duidelijk aan dat hij het op dat moment gewoon niet meet weet en kiest voor een extraverte oplossing.

De hoofdlijnen van het extraverte paard zijn; hoge energie, wil vooruit en is snel.

Je kan van een totaal extravert geen introvert maken! Je kan wel je paard zo leren te begrijpen dat je meer uit je relatie haalt omdat je hebt begrepen hoe je met hem moet omgaan! We moeten ons ook constant blijven aanpassen! Wat je wel kan verminderen is als je bijvoorbeeld een extravert bang paard hebt die op de loop gaat, overwegend in zijn denkvermogen brengen, dan zal dit paard veel rustiger worden.

Heb je interesse om hier meer over te leren? Dan is de opleiding Ethologie een grote aanrader!